برای چاقی تعاریف زیادی است ، معمولا افزایش وزن 20 درصد بالاتر از وزن مطلوب فرد چاقی است .
چاقی بیماری مزمنی است که بر اثر عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی بوجود آمده و سبب تجمع غیرطبیعی چربی در بدن میشود. چاقی سبب پسرفت شاخص‌های سلامتی و کاهش کیفیت و امید به زندگی میشود.
انواع چاقی
چاقی د ارای انواعی است شامل چاقی گلابی شکل و چاقی سیبی شکل
چاقی گلابی شکل: به طور معمول چربی در نواحی باسن و رانها ذخیره می شود
چاقی سیبی شکل: به طور معمول چربی در اطراف شکم و باالتنه ذخیره می شود.
تحقیقات نشان می دهند که افرادی که چاقی سیبی شکل دارند بیشتر در معرض بیماریهای مربوط به چاقی می باشند
. تفاوت چاقی و اضافه وزن
چاقی،میزان بیش از اندازه چربی بدن است واضافه وزن شامل وزن اضافی بدن استکه مربوط به ساختار و قامت می‌باشد. چاقی به دو دلیل کلی افزایش تعداد سلولهای چربی و افزایش محتوای چربی سلولهای چربی ایجاد میشود.
افراد چاق دارای تعداد زیاد سلول چربی هستند که حاوی حجم بیشتر چربی نسبت به همسالان خود هستند چاقی هایپرپالزیک و چاقی هایپرتروفیک چاقی هایپرپالزیک: در زمان کودکی شروع شده و بطور عمده با ازدیاد تعداد سلولهای چربی مشخص میشود و به تغذیه مادر در دوران بارداری و تغذیه کودک تا 2 سالگی مرتبط است.
چاقی هایپرتروفیک: چاقی بزرگسالی را شامل میشود و با افزایش محتوای چربی یا بزرگ شدن سلولهای چربی همراه است. کاهش بافت چربی در بزرگسالان اغلب با کوچک شدن سلولهای چربی همراه است . بدون اینکه کاهشی در تعداد سلولهای چربی رخ دهد. تعداد سلولهای چربی عامل تعیین کننده استعداد افراد به چاقی در بزرگسالی است. کودکان چاق معمولا بزرگسالان چاق خواهند شد.
علل چاقی
ساده ترین علت چاقی ، دریافت انرژی بیش از انرژی مصرفی و مصرف ناکافی انرژی دریافتی است در پاسخ به این پرشس که آیا ژنها مسئول چاقی هستند ؟ باید گفت؛ در حال حاضر 444ژن مختلف برای نقش احتمالی در چاقی مورد بررسی است و حدس زده میشود که 50 تا 80 درصد علل چاقی ژنتیک باشد.
عوارض چاقی
چاقی عوارض بسیاری به دنبال دارد، مانند بیماریهای قلب و عروق ، ازدیاد چربیهای خون ، پرفشاری خون ، کبد چرب ، نقرس ، سنگهای صفراوی ،عوارض پوستی ، درد مفاصل ، تشدید مسمومیت بارداری ، صاف شدن کف پاها در اثر تحمل وزن زیاد ، آرتزوز زانوها ، بی قواره شدن بدن ، بهره کاری کم ، اشکال در تنفس . چاقی همچنین عامل خطری برای سرطان ، کندی ترمیم زخمها و پاسخ ضعیف آنتی بادیها می شود . چاقی و سیگنالهای مغزی: بررسی های جدید پژوهشگران حاکی است که رابطه مستقیمی میان رژیم های غذایی مبتنی بر مصرف غذاهای چرب و از کار افتادن سیستم تبادل سیگنال میان مغز و دستگاه گوارش و به خصوص روده وجود دارد. بر اساس این بررسی تبادل اطالعات میان مغز و وروده به افراد کمک می کند تا از سیر شدن خود مطلع شوند. اما تحقیقات تازه ای که در این زمینه در آمریکا صورت گرفته، نشان می دهد این ارتباط میان مغز و روده در زمان خوردن غذاهای چرب مختل میشود و مغز سیگنالهای حاکی از سیر شدن ارسال نمی کند. در نتیجه فرد کماکان احساس گرسنگی کرده و به غذا خوردن ادامه می دهد. استفاده از رژیم غذایی پرچرب در بعضی افراد باعث می شود سلول های مغزی ایزوله شده و قادر به دریافت سیگنالهای حیاتی پیشگیری‌کننده بدن نباشند. این سیگنال‌ها به بدن می گویند دست از خوردن بکشد و انرژی بسوزاند. وقتی این فرد غذای چرب مصرف کنند سیگنال‌ها نمی توانند به طور موثر به مغز برسند. در مطالعه‌ای که توسط دانشمندان استرالیایی صورت گرفت، دو نتیجه مهم به دست امد. اول اینکه رژیم پرچرب موجب میشود مغز نتواند سیگنالهای سیری را برای دست کشیدن از خوردن تشخیص دهد و دوم این که این امر مشکلات بیشتری در بدن ایجاد می‌کند به طوری که بدن قادر به تشخیص سیگنال‌ها برای افزایش مصرف انرژی و سوزاندن کالری هم نخواهد بود. به این ترتیب مغز در تشخیص میزان اشتها و نیز سوزاندن انرژی دچار اختلال می شود
. راهبردهای درمانی چاقی
1- راهکارهای غذایی برای درمان چاقی شامل
کاهش کالری دریافتی ، مصرف فیبر ،کاهش مصرف چربی ، اصلاح عادات غذاییاست.
2- فعالیت بدنی
فعالیت بدنی رای درمان چاقی شامل بیش از 30 دقیقه شنا، دوچرخه سواری، پیاده روی است
3- داروها در افراد دارای پرخوری مرضی و جراحی بیشتر در افراد دارای چاقی شدید به عنوان راهبردهایی برای درمان چاقی به شمار می روند. یادمان باشد شاخص توده بدنی یا BMI از تقسیم وزن )کیلوگرم( به مجذور قد )متر به دست می آید BMI. به صورت مستقیم میزان چربی های بدن را اندازه گیری نمی کند بلکه میزان بافت چربی بدن را در مقایسه با بافت های استخوان و عضله به دست می دهد. نتیجه آن مشخص می کند که فرد چاق، دارای اضافه وزن، نرمال و یا بسیار الغر می باشد.
به طور کلی، از آنجایی که شاخص توده بدنی BMI از سایر روش‌های محاسبه وزن مناسب آسان تر و موثرتر است، تقریبا در همه دنیا به عنوان اساس اندازه گیری توده بدنی استفاده میشود .فرمول محاسبه شاخص توده بدنی به شرح زیر است : وزن به کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد به متر.
محدوده BMI
BMI 5/18 به پایین این مقدار بیانگر کمبود وزن است و باید به فمر افزایش وزن خود باشید
BMI5/18 تا 25 در این محدوده وزن شما معمولی و طبیعی است
BMI این محدوده بیانگر چاقی کم و متوسط است ورزش کنید.
BMI 30 به بالا
چاقی مفرط. اگر وزن تان را کم نکنید سلامتی تان در خطر است.
دکتر عصمت رشیدی
عضو هیات علمی