فشار بر منابع آب با صرفه جویی و افزایش بهره‌وری کاهش می یابد

رئیس مرکز آموزش عالی کاشمر گفت: پتانسیل بسیار بالایی در کشور وجود دارد تا بتوان بخش زیادی از فشار بر منابع آب تجدیدپذیر را با صرفه‌جویی و افزایش بهره‌وری مصارف کشاورزی، شهری و صنعتی، کاهش داد. 
هادی معماریان در گفتگو با روابط عمومی و امور بین الملل مرکز آموزش عالی کاشمربا بیان اینکه هم اکنون آب تجدیدپذیر ایران به مرز تنش آبی رسیده  وپیش بینی می شود تا سال ۱۴۰۵ به هزار و ۳۵۰ متر مکعب در سال یا حتی کمتر از هزار برسد که هزار متر مکعب مرز بحران آبی است؛گفت: اطمینان از وجود آبی با کیفیت و کمیت مناسب جهت سلامت، معیشت و تولید، ضمن قابل قبول بودن خطرات مرتبط با آب امنیت آب است اما راندمان یا بهره وری آب، کاهش میزان اتلاف آب با اندازه گیری مقدار آب مورد نیاز برای یک هدف خاص و میزان آب استفاده شده یا تحویل داده شده است لذا  راندمان آب با حفاظت آب تفاوت دارد و  بر کاهش ضایعات تمرکز می کند، نه محدود کردن مصرف. 
وی با تاکید برلزوم بهره‌وری در مصارف آب در بخش کشاورز، شهری و صنعتی گفت: جهت افزایش راندمان یا بهره‌وری آب در بخش کشاورزی ابتدا باید نقش فرآیندها را اولویت بندی کرد.
وی افزود:  مطالعات حاکی از اولویت بالای اصلاح فرآیندهای مرتبط با مصرف آب کشاورزی و مصرف محصول کشاورزی است که دراین بین بازچرخانی و تصفیه آب کشاورزی و بازیافت محصول و پسماند کشاورزی اهمیت فوق العاده‌ای دارد.
به گفته او ارزیابی سیاست‌های کم آبیاری، افزایش راندمان آبیاری با آبیاری قطره‌ای و کشت گلخانه‌ای در کشورحاکی از اهمیت تأثیرمدیریت آبیاری بر بهره وری آب مصرفی، و ظرفیت کشت گلخانه‌ای در بهره‌وری آب است. ضمن اینکه سیستم‌های نوین آبیاری باید در ارتباط با نوع محصول و شرایط منطقه مدیریت شوند تا بهره‌وری آب در آنها به نفع منطقه و کشاورزان تمام شود.
دانشیار دانشگاه بیرجند اظهارداشت: گلخانه‎ها در ایران بهره‌وری پایین‌تری نسبت به میانگین جهانی دارند که مهم‌ترین دلایل آن عدم تناسب اقلیمی، ضعف دانش فنی و مدیریت گلخانه، ضعف سازه و فناوری، ضعف زیرساخت‌ها، تامین ضعیف نهاده‌ها وعدم ساماندهی بازار استاز سوی دیگر کشاورزی حفاظتی نیز که متأسفانه هنوز به‌خوبی مورد اقبال و توجه مسئولان و کشاورزان قرار نگرفته است می‌تواند به‌دلیل دستکاری کمتر خاک و حفظ بقایای گیاهی بر روی خاک تأثیر معنی‌داری بر حفظ رطوبت پروفیل خاک و کاهش تبخیر داشته باشد. 
وی با بیان اینکه ژنوتیپ‌های اصلاح شده گیاهان زراعی و باغی مقاومت بالایی در شرایط تنش آبی داشته که ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای بهره‌وری آب محسوب می‌شوند؛گفت:  مطالعات انجام شده در سال ۹۳ نشان می‌دهد که ۹.۳میلیارد مترمکعب آب به‌صورت سالیانه از طریق ضایعات محصولات آبی زراعی و باغی هدر رفته که ارزش اقتصادی آن حداقل سه میلیارد دلار است.
معماریان ابراز کرد:  فاصله زیادی بین پتانسیل تولید و تولید واقعی در اراضی دیم وجود دارد که این فاصله می‌تواند توسط سامانه‌های جمع‌آوری آب باران کاهش یابد. کشاورزی هوشمند (Smart agriculture) یا (Smart Farming) به شیوه‌ای نوین از کشت، نگهداری و برداشت محصولات کشاورزی و گیاهان مبتنی بر تکنولوژی و فرایندهای خودکار و هوشمند اشاره داردکه در این بین آبیاری هوشمند می‌تواند حتی تا ۷۰ درصد نسبت آبیاری معمولی باعث صرفه‌جویی و بهره‌وری در آب کشاورزی شود. 
وی با اشاره به اهمیت بهره‌وری آب در بخش شهریگفت: آب خاکستری، آب بازیافتی یا فاضلاب‌های خانگی، به پساب ایجاد شده توسط افراد در خانه‌ها یا ساختمان‌های اداری اطلاق می‌شود که دربرگیرنده تمام جریان‌ها به استثنای فاضلاب خروجی از سرویس‌های بهداشتی )فاضلاب مدفوعی که به آن آب سیاه می‌گویند) استحصال شده از فعالیت‌های معمول روزانه نظیر رخت‌شویی، شستشوی ظروف و حمام کردن است، که می‌توانند برای اموری مثل آبیاری فضاهای سبز، سیفون توالت و ساختمان‌های نیازمند رطوبت زیاد همچون گلخانه‌ها، به مصرف مجدد برسند. 
به گفته او بازچرخانی آب خاکستری در ساختمان‌های متراکم شهرهای بزرگی مثل تهران می‌تواند بخش زیادی (حتی ۱۰۰ درصد) از نیاز آبی غیر شرب را تأمین کرده و هزینه انجام شده در مدتی کمتر از چهار سال مسترد گردد. 
وی افزود: سامانه جمع‌آوری آب باران از سطوح پشت بام ساختمان‌های مسکونی حتی در شهر خشکی مثل بیرجند بطور متوسط ۲۰ تا ۷۰ درصد نیاز آبی غیرشرب خانوار را تأمین کرده و در برخی از شهرهای شمالی کشور مانند گرگان و گمیشان و آق قلا بعنوان یک سامانه بومی تا ۸۰ درصد نیاز آبی شرب خانوار را نیز تأمین می نماید. 
رئیس مرکز آموزش عالی کاشمر گفت: مطالعات نشان می دهد که فقط ۱۵ درصد فاضلاب شهری ایران تصفیه شده و نسبت بازچرخانی پساب تصفیه شده کمتر از ۱۰ درصد کل فاضلاب تولید شده است که بسیار کمتر از حتی کشورهای همسایه ایران است. ضمن اینکه یکی از زمینه‌های بسیار مهم جهت بهره‌وری آب شهری، جلوگیری یا کاهش اتلاف آب (آب به حساب نیامده) در شبکه توزیع است که در حال حاضر متاسفانه حدود ۲۵ درصد است. 
وی در خصوص بهره‌وری آب در بخش صنعتی گفت: مصرف آب در بخش صنعت فقط سه درصد کل مصرف آب کشور است که GDP برابر با ۲۲۲ میلیارد دلار ایجاد می‌کند اما در مقایسه با کشورهای پیشرفته بهره‌وری در این بخش بسیار پایین‌تر است. بعنوان مثال در کشور آلمان که ۷ میلیارد متر مکعب آب در بخش صنعت استفاده می شود، GDP حاصل برابر با ۲۹۱۶ میلیارد دلار است حال آن که  از ۸۲۲ شهرک و ناحیه صنعتی کشور فقط ۶۶ مورد دارای سیستم استفاده مجدد از پساب هستند. 
وی با بیان اینکه در مجموع آب انتقال بین حوضه ای ایران با آن همه اثرات مخرب زیست محیطی و تبعات اقتصادی و اجتماعی حدود شش و نیم میلیارد متر مکعب است که اگر با همت عالی و سرمایه‌گذاری بسیار کمتر نسبت به انتقال آب بین حوضه‌ای بتوانیم بر اساس چشم‌انداز دولت، راندمان آبیاری کشاورزی را فقط ۱۵ درصد ارتقاء دهیم تا به ۶۰ درصد برسد، و حجم تصفیه فاضلاب را ۴۵ درصد افزایش و درصد بازچرخانی پساب شهری و صنعتی را به ۵۰ درصد برسانیم، ۱۳ میلیارد مترمکعب آب فقط از صرفه‌جویی در این دو بخش به دست می‌آوریم. 
وی افزود: سالیانه حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب آب از طریق ضایعات محصولات کشاورزی از بین می‌رود که با صرفه جویی و افزایش راندمان می توانفشار بر منابع آبی را کاهش داد.