به همت مرکز آموزش عالی کاشمر و با همکاری اداره میراث فرهنگی شهرستان همایش علمی “قنات و میراث فرهنگی ” در محل سالن همایش مسیح دانشوری مرکز آموزش عالی کاشمر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مرکز آموزش عالی کاشمر در این مراسم که با حضور فرماندار، روسای ادارت میراث فرهنگی گناباد و بجستان، رئیس جهاد کشاورزی کاشمر و مقنیان پیشکسوت و علاقمندان به این حوزه و با کمک موسسه زیست محیطی زاد سرو ترشیز برگزار شد؛ رئیس مرکز آموزش عالی کاشمر طی سخنانی گفت: قنات، تکنیکی برای سازگاری با تغییر اقلیم است و یافته های باستان شناسی نشانه می دهد تغییرات اقلیم در دوران باستان نسبتا سریع و شدید بوده به طوری که به استناد اثار تاریخی بازمانده در هزاره اول و دوم پیش از میلادمناطق شرق و جنوب شرقی ایران، پوشیده از جنگل ها و مراتع سرسبز بوده هرچند در مدت صدها سال گرد بیابان بر چهره این منطقه نشسته اما نباید تصور کنیم که این تغییر محیط موجب از بین رفتن اساس تمدن و سکونت در مناطق حاشیه کویر می شود بلکه تغییر محیط موجب دگرگون شدن سیستم تولید و ایجاد نوع دیگری از معیشت به نام معیشت قنات شده که اساس آن تامین اب مورد نیاز به وسیله قنات بوده است.
وی بیان کرد: ساکنان این مناطق با ابداع قنات به تغییر اقلیم واکنش نشان داده و سازگاری خود را افزایش داده اند،
به گفته او تغییرات اقلیمی در هزاره اول پیش از میلاد با کاهش رطوبت و بارندگی همراه بوده است لذا تغییرات اقلیمی که امروزه با موضوع گرمایش جهانی، کاهش ابدهی چشمه های طبیعی، کاهش منابع اب های سطحی رخ داده موجب می شود مردم به قنات به عنوان یک تکنیک سازگار با تغییر اقلیم روی آورند.
وی اظهار کرد: هزاران سال این تکنیک سازگار با تغییر اقلیم را داشتیم تا زمانی که شروع کردیم به پمپاژ اب از سفره های اب زیرزمینی، و اکنون داریم این تکنیک سازگار را به راحتی داریم از دست می دهیم.
وی بااشاره به پژوهش های انجام شده در خصوص ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر مناطق خشک و نیمه خشک حوزه ابریز شهرستان کاشمر بیان کرد: براساس بررسی ها و مدل سازی های صورت گرفته بارش ها تا سال ۲۰۹۹ در بیشترین ماه‌ها دارای روند معنی دار نیست ولی مقدار آن کاهشی است. همچنین در این بررسی ها دمای متوسطه ماهانه افزایشی اما معنی دار نیست، دمای متوسط فصلی افزایشی اما در برخی سناریوها معنی دار نیست اما دمای متوسط افزایشی و در اکثر سناریوها معنی دار است.
وی بیان کرد: دما که افزایش یابد روند نزولات تحت تاثیر قرار می گیرد، بارش های برف را کمتر خواهیم داشت و تبخیر افزایش می یابد و منطقه دچار خشکی بیشتری خواهد شد.
وی با تاکید بر تاثیر تغییرات اقلیمی بر منابع ابهای زیرزمینی و قنوات عنوان کرد: انچه نتایج پژوهش ها در متاطق خشک و نیمه خشک ایران نشان می دهد اینکه تغییرات اقلیمی موجب روند معنی داری در کاهش ابدهی قنوات خواهد شد.
وی بیان کرد: براساس تحقیقات انجام شده و واقع شدن کشو در منطقه خشک و نیمه خشک ، منابع اب محدود است و منابع اب در حوزه های ابریز تا ۱۲ درصد تا سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت.
معماریان تصریح کرد: تا سال ۲۰۲۰ درجه حرارت در منطقه خاورمیانه یک تا دو درجه افزایش و از میزان بارش تا ۲۰ درصد کاهش می یابد.
وی عنوان کرد: طی این چند سال بسیاری ازقنوات را در کاشمر از دست داده ایم و ابدهی افت نموده و بدتر از همه فرونشست زمین اتفاق افتاده است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: فروشست بسیار شدید شده براساس براوردهای صورت گرفته سالیانه ۱۱ تا ۲۱ سانتیمتر متوسط فرونشست است، به طوریکه در طی چهارسال اخیر ۸۰ سانتیمتر فرونشست داشته ایم که روند بسیار وحشتناکی است و فرونشست زمین یعنی ابخوان مفید را از دست دادنه و به مرور قنوات را از دست می دهیم.
وی گفت: قنات یک المان از توسعه پایدار است، توسعه پایدار در منطقه ما براساس برداشت استاندارد از سفره های اب زیرزمینی است، برداشت ما به شدت افزایش یافته ۳۶ میلیون متر مکعب کسری مخزن تجمعی داریم و حدود ۵ تا ۱۱ میلیون متر مکعب سالیانه کسری مخزن داریم.
رئیس مرکز آموزش عالی کاشمرعنوان کرد: از نقطه تاب اوری اکوسیستم عبور کرده ایم و به حالت غیر قابل بازگشت رسیده ایم، وقتی فرونشست رخ می دهد یعنی به حالت غیر قابل بازگشت رسیده ایم و با همین رویه حیات ما درحداقل ۲۰ سال اینده به شدت دچار مشکل خواهد شد.
رئیس اداره میراث فرهنکگی کاشمر نیز طی سخنانی با اشاره به اهمیت قنات به عنوان یک میراث ماندگار از گذشتگان گفت: متاسفانه ما نسبت به اقلیم و میراث فرهنگی بی تفاوت بوده ایم.
رضا یوسفی افزود : قدمت قنات به پنج هزار سال می رسد و نشان از همبستگی و سختکوشی مردمان این دیار دارد که در تامین منابع آبی مورد نیاز از جان مایه می گذاشتندتا آبادی ها در کنار آب ایجاد شوند.
مدیر جهاد کشاورزی کاشمر نیز طی سخنانی با اشاره به اهمیت قنات و جایگاه آن در سنت و تامین آب و مقرون به صرفه بودن آن گفت: در گذشته ۶۲ رشته قنات در کاشمر داشتیم که ازاین تعداد نیمی از آنها فعالند.
محمدشجعی با تاکید بر ضرورت حفظ و احیای قنوات اظهارداشت: قنوات منابع تامین آب پایدار و متعادل کننده سفره‌های زیرزمینی است لذا باید با جلب مشارکت مردم در زمینه مرمت قنوات همت نماییم.
گفتنی است؛ در این مراسم از تعدادی از مقنیان پیش کسوت در منطقه تجلیل شد.
