توسعه پایدار به نوعی از توسعه جوامع اطلاق می شود که همراه با حفظ منابع انرژی، مواد و محیط زیست برای نسل های آینده باشد. مسلما حرکت اجتماع در ذیل شعار توسعه پایدار نیازمند پیاده سازی ابزارهای جامع کارآمد و تاثیرگذار مدیریتی در سطح کلیه نهادها و ارگان ها می باشد. مدیریت سبز، مجموعه ای از ابزارهای مدیریتی است که منجر به کاهش مصرف انرژی، مواد و حفظ محیط زیست در سطح سازمان ها و شرکت ها می شود. مفهوم فراسازمانی توسعه پایدار در قالب مدیریت سبز در موسسات آموزش عالی تحت عنوان دانشگاه سبز بیان می شود. از نظر تاریخی، بیانیه استکهلم در 1972 آغاز تحولی نوین در سوق دادن آموزش عالی به سمت تعامل میان انسان و محیط زیست محسوب می شود. جنبشی که اوج آن در بیانیه تالریس (1990) با این گفتمان سبز شکل گرفت که موسسات آموزش عالی پیشگامان و راهبران جهان در توسعه، ایجاد، حمایت و حفظ پایداری می باشند. در ایران نیز در سال 1395 شمسی دستورالعمل مدیریت سبز (مصرف انرژی، مواد و حفظ محیط زیست) به دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و پارک های علم و فناوری ابلاغ شد، و در همین راستا شورای راهبری مدیریت سبز در 70 دانشگاه کشور تاسیس گردید. از عمده وظائف این شورا می توان به تصویب سیاست های کلان مدیریت سبز دانشگاه، تهیه و تدوین برنامه اجرایی مدیریت سبز، پیگیری و استقرار استانداردهای مربوط به حوزه مدیریت سبز و تهیه برنامه زمانبندی جهت دستیابی به آنها و همچنین فرهنگ سازی و ارائه برنامه های آموزشی و برگزاری کارگاههای آموزشی، اشاره کرد.
در راستای تدوین برنامه اجرایی مدیریت سبز در موسسات، شاخص های مورد نیاز در نه حوزه اصلی گرداوری شد:
از تاریخ 21 ژانویه که اولین گزارش سازمان بهداشت جهانی در خصوص کووید-19 منتشر شد تا به امروز جهان درگیر معضلات و مشکلات فراوان اجتماعی و اقتصادی زیادی به سبب مرگبار بودن این ویروس شده است. با توجه به سرعت انتشار زیاد این ویروس و بالتبع فراگیری آن، شکل زندگی انسان در تمام دنیا دگرگون شده که خود مستلزم برنامه ریزی و مدیریت در سطوح ملی و فراملی است. لزوم رعایت پروتکل های بهداشتی در سطوح ملی و منطقه ای منجر به تغییرشکل/ایجاد ابزارهای جدید مدیریتی در سازمان ها و ارگان های مختلف شده است که مراکز آموزش عالی و دانشگاه ها از آن مستثنی نبوده اند. به دلیل جامع بودن شاخصهای مدیریت سبز در دانشگاه ها وموسسات آموزش عالی، لزوم بازنگری در شاخص های مدیریت سبز و بروز رسانی این شاخص ها با توجه به گزارش ها و توصیه های به روز سازمان جهانی بهداشت غیرقابل اجتناب است. از این رو کارگروه راهبری مدیریت سبز وزارت علوم ملاحظات شاخص های مدیریت سبز در زمان شیوع کوید-19 در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی را در تیرماه 1399 ابلاغ کرد. بر اساس این دستورالعمل بیشترین شاخص های درگیر شامل مدیریت پسماند، کنترل سیستم های حرارتی و برودتی و حمل و نقل می باشد. در مرکز آموزش عالی کاشمر نیز مانند سایر دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کلیه پروتکلهای بهداشتی در تمام شاخصهای مذکور (در صورت وجود) رعایت می شود. در حوزه کنترل تهویه مطبوع و گردش مناسب هوا در فضای داخلی بخش اداری و امور کلاسها تمامی پروتکلها درنظر گرفته شده است. فاصله اجتماعی مناسب جهت قرارگرفتن میزهای کار همکاران بخش اداری و آموزش طراحی و رعایت شده است. رطوبت و دمای محیط در بازه توصیه شده (رطوبت نسبی بین 40 تا 60 درصد و دمای محیط بین 24 تا 30 درجه سانتیگراد) نگهداری می شود. در حوزه مدیریت پسماند، کلیه پسماندهای ناشی از حفاظت شخصی شامل ماسک، دستکش، دستمال، پدهای الکلی و غیره در محفظه های زباله دربسته از سایر زباله ها به دقت تفکیک شده و پس از هر بار تخلیه سطلها ضدعفونی میشود. کارمندان بخش نظافت مرکز مجهر به ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده مورد نیاز هستند. مقادیر کافی ماسک و مواد ضدعفونی کننده در اختیار کارمندان بخشهای مختلف قرار گرفته است. در حوزه حمل و نقل، سرویس مرکز پس از استفاده و به دفعات ضدعفونی میشود.
دکتر زینب محمد حسینی
دبیر شورای راهبری مدیریت سبز مرکز آموزش عالی کاشمر